Жарыяланган
2023-29-09, 09:47CASA-1000 долбоору Борбор Азия өлкөлөрүнүн энергетика тармактарын бириктирүүгө багытталган аймактык өнөктөштүк болуп саналат. Ал энергияга бай өлкөлөрдөн ашыкча электр энергиясын энергия жетишпеген аймактарга берүүнү жеңилдетүүгө багытталган. Кыргызстан өзүнүн гидроэнергетикалык потенциалы менен бул демилгенин эң туруктуу катышуучусу катары белгиленет. Бул жергиликтүү коомчулукка жана жалпы Кыргызстанга олуттуу пайда алып келээри күтүлүүдө.
Түштүк Азияга — Пакистан жана Афганистанга ашыкча электр энергиясын берүү башталгандан кийин Республика ушул долбоордун бардык артыкчылыктарын толук сезет. Кыргызстан 15 жылдын ичинде электр энергиясын экспорттоонун эсебинен бардык салган салымдарын кайтарууну пландайт.
Бирок жергиликтүү тургундар ири курулуштун бардык ырахаттарын азыртан эле көрүп жатышат. Сөз 77 калктуу конушту, анын ичинде Кызыл-Кыя жана Кадамжай шаарлары камтылган Ош, Жалал-Абад жана Баткен облустарынын энергетика системасын комплекстүү жаңылоо жөнүндө болуп жатат.
“Кыргызстан УЭС” ишканасы трансформатордук көмөкчордондорду жана электр чубалгыларын алмаштыруу жана орнотуу боюнча иштерин жүргүздү. 144,51 километр электр чубалгылары тартылып, дагы 201,11 километри кайра оңдолду. Ошондой эле бул аракеттердин алкагында 69 трансформатордук көмөкчордондор алмаштырылып, кубаттуулуктун жогорулоосун камсыздады. Ош жана Жалал-Абад электр станциялары электр менен камсыздоону жакшыртуунун алкагында айылдардагы жумуштарды дээрлик толугу менен аяктады. Азыркы учурда Баткен облусунда аба чубалгыларын монтаждоо жана тартуу иштери жүрүп жатат.
Ош облусунда Аравандан баштап кыймыл-аракети күчтүү болгон Ош шаарынын өзүнө чейин жаңылануулар алар тейлеген коомчулуктар сыяктуу эле ар түрдүү. Араванда 1,6 км 6-10 кВ жана 4,53 км 0,4 кВ линиялары сыяктуу аба линияларын кайра оңдоо электр энергиясын берүүнү жакшыртуунун негизин түзөт. Ноокат кайра жаңылануусу менен 15,65 км узундуктагы 0,4 кВ линиясынын капиталдык оңдоодон өткөрүлүшү жана трансформаторлордун жана шкафтардын стратегиялык алмаштыруусу менен мактанаалат. Ушул эле учурда Кара-Сууда 8,97 км жаңыланган 0,4 кВ линиялар жана модернизацияланган трансформаторлор алынды, бул ушул аймактын мүмкүнчүлүктөрүн дагы көбүрөөк кеңейтти.
Ош шаарынын борборунда кайра оңдоо иштери трансформаторлорду модернизациялоо менен толукталган 0,51 км 6-10 кВ линиясын жана 6,3 км 0,4 кВ линиясын камтыйт. Өзгөн долбоорунун масштабы: көп сандаган трансформаторлорду алмаштыруу жана шкафтарды жаңылоо менен катар 6,4 км 6-10 кВ линиялары жана көрүнүктүү 24,6 км 0,4 кВ линиялары кайрадан оңдолуп жаңыланганын көрсөтүп турат. Бул Сузакта жана Баткенде кошумча трансформаторлорду орнотуу, Кадамжайда электр берүү мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтүү жана Сузакта автоматтык кайталап өчүргүчтөрдү ишке киргизүү сыяктуу ар кандай жакшыртууларды камтуу менен бүтүндөй ландшафт боюнча тенденциялар сакталды.
Аба чубалгысынын ар бир көбөйгөн километри жана ар бир модернизацияланган трансформатору техникалык жаңыланууну гана эмес, Кыргызстандын түштүк аймактарынын туруктуу өнүгүп жаткандыгын да билдирип турат. Бул аймактар жаңы алынган энергетикалык туруктуулукту жана байланышты көрсөтүп турат, CASA-1000 долбоору аймактык кызматташтыктын кубаттуулугунун далили болуп саналат.
Энергетика системасын масштабдуу жаңылоо CASA-1000 Жергиликтүү коомчулукту колдоо долбоорчосунун (ЖККД) алкагында мүмкүн болду. Бул үчүн акчаны эл аралык донорлор - Эл аралык өнүктүрүү ассоциациясы тарабынан 10 миллион доллар жана көп тараптуу трасттык фонддон кошумча 1 миллион доллар бөлүнгөн. ЖККД (ППМС) долбоорун Кыргыз Республикасынын Коомчулукту өнүктүрүү жана инвестициялоо агенттиги ишке ашырууда. Эл аралык финансы институттарынын каржылоосунун аркасында Кыргызстандын Ош, Жалал-Абад жана Баткен облустарындагы жергиликтүү коомчулуктар ар тараптуу каржылоону алып жатышат. Бул каражаттар аймактын экономикалык туруктуулугуна жана жалпы прогрессине көмөктөшүүчү социалдык инфраструктура жана бизнес демилгелер жаатында артыкчылыктуу долбоорлордо колдонулат. Мындай ыкма түштүк региондордун калктуу конуштарын жалпы өнүктүрүүгө жетишүүдө маанилүү ролду ойнойт.