Күндөн - күнгө жаңы кесиптер пайда болуп, ал эми кээ бири актуалдуулугун жоготуп, же бир жаңы кесипке айланып келе жатат. Элестетип көрүңүз: мындан 10 жыл мурда СММ (социалдык медиа маркетинг) деген термин жок болгон, ал эми бүгүнкү күндө ал эң популярдуу кесиптердин бири. Бул тууралуу кыргызстандыкOKNO басылмасы  Орусиянын «Жаңы Кесиптер Атласы» билим берүү долбоору чыгарган изилдөөгө таянып, жакынкы жылдардагы пайда боло туруучу жана жок болуп кетүүчү кесиптер тууралуу макала жарыялаган. «Акчабар» сиздерге бул макаланын кыргыз тилиндеги котормосун сунуштайт. 

Жаңы Кесиптер Атласы - жаңы жумушчу муундарды, келечектеги кесипке адаптациялап же жөндөмүн өнүктүрүп, туура пайдаланууга багыт көрсөтүү максатында пайда болгон. Алардын божомолдору боюнча, келечекте 34 тармак радикалдуу өзгөрүүгө учурап, алар жаңы кесиптердин пайда болуусун алып келет. Төмөндө сиз актуалдуулугун жоготуп келе жаткан жана жаңы кесиптердин тизмесин көрө аласыз.

2023 - жылга чейин жок боло турчу кесиптер:

Интеллектуалдык кесиптер:

• Бухгалтер
• Сметачы
• Насыялар боюнча менеджер
• Статист
• Стенографчы
• Копирайтер
• Корректор
• Бильд-редактор
• Жасалгаларды шөкөттөчү
• Китепканачы
• Документ таануучу/архивариус
• Турагент
• Сыноочу
• Дублер/каскадер
• Юрисконсульт
• Нотариус
• Банк операциячысы
• Маклер/ риэлтор
• Экскурсия, алып баруучусу
• Аналитик
• Журналист
• Спорт аналитиги
• Референт
• Котормочу
• Мамлекеттик кызматтардын оператору
• Логист
• Диагност
• Системалык администратор

Жумушчу кесиптер:

• Диспетчер
• Штурман
• Провизор
• Билетчи
• Вахтер
• Лифтер
• Унаа токтоткуч
• Байланыш борборунун оператору
• Почточу
• Жогорку кесиптүү айыл-чарба жумушчусу
• Курьер
• Музейдеги залдардын кароочусу
• Соода составындагы машинист
• Жол патрулдук кызматынын инспектору
• Кароочу
• Тоо-кен жумушчусу
• Шахтер
• Товарды иреттегич
• Ширеткич
• Бургулоочу
• Прораб
• Транспорттук терминалдын кызматкери
• Тигүүчү
• Жүк ташыгыч
• Бетончу
• Химиялык тазалоочу жайдын кызматкери
• Официант
• Машыктыруучу

2030-жылга чейин пайда боло турчу кесиптер:

Медицина:

• IT-дарыгери
• Медициналык жабдыктардын архитектору
• Биоэтик
• Генетикалык кеңешчи
• Тармактык дарыгер
• Дени сак карылык боюнча кеңешчи
• Сөлөкөттөндүрүү медицинасы боюнча эксперт
• Медициналык мекемелердин жашоосунун проектанты
• Булчуңдар инженери
• Киберпротездердин жана импланттардын иштеп чыгуучусу
• IT-Генетиги
• Молекулярдык диетолог
• Медициналык роботторрдун оператору
• Клиникалык биоинформатиги
• Медициналык маркетолог
• Саламаттыкты сактоонун R&D Менеджери

Курулуш:

• Энергонөлдүү үйлөрдүн архитектору
•  Эски курулуш конструкцияларын кайра салуу жана күчөтүү боюнча адис
• Курулуштагы 3D басмаларынын проектилөөчүсү
• Курулуштагы экоаналитиги
• Жеткиликтүү чөйрөнүн проектилөөчүсү
• BIM-Менеджер-проектилөөчүсү
• Прораб-вотчер
• «Акылдуу үй» инфраструктурасынын проектилөөчүсү
• Курулуш технологияларын модернизациялоо боюнча адиси

Коопсуздук:

• Бизнестин токтоосуздугунун менеджери
• Коопсуздук үчүн алынып жүрүүчү жабдуулардын дизайнер-эргономисти
• Жеке коопсуздук проектилөөчүсү
• Тутумдуу экологиялык кыйроолорду жеңүү боюнча адиси
• Коопсуздуктук аралыктагы координтору
• Өндүрүштөгү комплекстүү коопсуздуктун аудитору

Авиация:

• Динамикалык диспетчердештирүүнүн интеллектуалдык тутумдарынын иштеп чыгуучусу
• Абада сүзүү инфраструктурасынын проектилөөчүсү
• Учуучу аппараттарынын рециклинги боюнча технолог
• Пилотсуз авиациянын интерфейстеринин проектилөөчүсү
• Дирижаблдардын проектилөөчүсү
• Эксплутациялык маалыматтардын аналитиги
• Кичи авиация өндүрүшүндөгү инженер

Маданият жана искусство:

• Арт-баалоочусу
• Scince-сүрөтчүсү
• Эстетикалык өнүгүү боюнча жеке тьютор
• Чыгармачыл абалдары боюнча машыктыруучу
• Жамааттык чыгармачылык боюнча куратор

Билим берүү:

• Аң-сезимдин абалдарын окутуу боюнча куралдардын иштеп чыгуучусу
• Оюн педагогу
• Билим берүү траекторияларынын иштер чыгуучусу
• Майнд-фитнес боюнча машыктыруучу
• Экологиялык үгүттөөчү
• Долбоорлук окутуунун уюштуруучусу
• Тьютор
• Оюндар боюнча чебер
• Модератор
• Стартаптар боюнча ментор
• Билим берүүнүн онлайн-платформаларынын координатору

Туризм жана меймандостук:

• Аймактардын архитектору
• Робототехника консъержи
• Толукталган чындыктуу аймактарынын дизайнери
• Тур-навигаторлорунун иштеп чыгуучусу
• Интеллектуалдуу туристтик тутумдарынын иштеп чыгуучусу
• Индивидуалдуу мейкиндиктердин режиссеру

Медиа жана көңүл ачуу:

• Виртуалдуу дүйнөлөр дизайнери
• Виртуалдуулук архитектору
• Эмоциялар дизайнери
• Маани талаасынын продюсери
• Оюн практиги
• Медиа полиция кызматкери
• Медиапрограммаларды иштеп чыгуучу
• Инфостилисти
• Контенттин агрегаттарынын редактору

Космос: 

• Космостук жол инженери
• Космогеолог
• Жашоо менен камсыздоо тутумдарынын инженери
• Космобиолог
• Космостук туризм менеджери
• Космостук курулмалардын жашоо циклдарын долборлоочу
• Башкаруунун интеллектуалдык тутумдарынын инженери
• Транспорттук тармактын коопсуздугу боюнча инженери
• «акылдуу» жолдордун куруучусу
• Транспорт каражаттары үчүн композиттик курулмаларды долборлоо
• Жогорку ылдамдыктагы темир жолдорду долборлоочу
• Интермодалдык транспорттук чечимдердин техниги
• Интермодалдык транспорттук түйүндөрүн долборлоочу
• Кросс-логистика оператору

Биотехнологиялар: 

• Тутумдуу биотехнолог
• Тирүү тутумдарынын архитектору
• Урбанист-эколог
• Биофармаколог
• Парк экологу

Энергогенерация менен энергия топтоо:

• Алып жүрүүчү энергия орнотмолорунун дизайнери
• Метеоэнергетик
• Энергия менен камсыздоонун локалдык тутумдары боюнча адис
• Энерготоптогучтарды долборлоо
• Рекуперация (технологиялык чечимдерди иштеп чыгуучу) тутумдарын долборлоочу
• Микрогенерация тутумдарынын иштеп чыгуучусу
• Энергогенерация тутумдарын модернизациялоо боюнча менеджер

Суу транспорту:

• Арктикалык шарттарда навигацилоо боюнча адиси
• Деңиз инфраструктурасы боюнча тутумдуу администратор
• Порттук эколог

Пайдалуу кен-байлыктарды табуу жана иштетүү:

• Бөлүштүрүлгөн өтүүчү командалардын координатору
• Кендерди чалгындоо үчүн пилотсуз учуучу аппараттарынын оператору
• Роботтошкон тутумдарынын инженери
• Телеметрия маалыматтарынын инженер-интерпретатору
• Табуучу тармактардагы экоаналитик
• Тутумдуу тоо инженери

Металлургия: 

• Күкүм металлургиясындагы жабдыктарды долборлоо
• Жаңы металлдардын конструктору
• Металлургиядагы эко-рециклер
• Жабдыктардын супервайзери

Жеңил өндүрүш:

• Кийим-кеченин электрондук «рецепттеринин» программисти
• Кийим рециклинги боюнча адис
• Жаңы кездемелердин долборлоочусу
• Техно-стилист
• Жеңил өндүрүштөгү ИТ-интерфейстеринин иштеп чыгуучусу

Балдар үчүн товарлар жана сервистер индустриясы:

• Баланын «келечектеги образы» боюнча эксперт
• Трансмедиалык продукттардын архитектору
• Балдар психологиясынын коопсуздугу боюнча эксперт
• Балдар R&Dси боюнча башкаруучу

Каржы сектору:

• Түз инвестициялар жана таланттуу адамдар фондунун менеджери
• Мультивалюталык котормочу
• Персоналдуу пенсиялык пландардын иштеп чыгуучусу
• Краудфандингдик жана краудинвестингдик платформалардын менеджери
• Интеллектуалдык менчиктин баалоочусу

Менеджмент: 

• Топтордун өнүгүү программаларынын координатору
• Бөлүштүрүлгөн топтордогу өндүрүштөрдүн координатору
• Индивидуалдык каржы траекториясынын проектилөөчүсү
• Онлайн-сатууларды башкаруу боюнча менеджер
• Персоналдык бренд-менеджер
• Кросс-маданияттык коммуникация боюнча менеджер
• Корпоративдик антрополог
• Кооптуу корпоративдик фонддордун портфели боюнча менеджер
• Колдонуучулар топторунун модератору
• Виртуалдык жактоочу
• Трендвотчер/фортсайтер
• Экоаудитор
• Тайм-менеджер
• Тайм-брокер

Социалдык тармак:

• Эко жол баштоочу
• Социалдык тармактагы мамлекеттик-жеке шериктештиктерди уюштуруу боюнча адис
• Социалдык конфликттердин медиатору
• Персоналдык кайрымдуулук программалар платформасынын модератору
• Мигранттардын адаптациясы боюнча адис
• Ден-соолугунан мүмкүнчүлүгү чектелген адамдардын интернет аркылуу адаптацияланышы боюнча социалдык жумушчу
• Коомдук көйгөйлөрдүн краудсорсинги (идея берүүчү маалыматтык технология) боюнча адис
• Мамлекеттик органдар менен баарлашуу боюнча модератор

ИТ - тармак 

• Нейроинтерфейстердин проектилөөчүсү
• Акылдуу чөйрөлөрдүн кибертехниги
• Маалыматтык коопсуздук боюнча куратор
• Жеке профилдин коопсуздугу боюнча кеңешчи
• Киберизилдөөчү
• ИТ-аудитор
• Big-data моделдеринин иштеп чыгуучусу
• Санариптик лингвист
• ИТ-үгүттөөчүсү
• Тармактык юрист
• Интерфейстер дизайнери
• Маалыматтык системаларынын архитектору

Жаңы материалдар жана нанотехнологиялар:

• Наноиндустриясындагы коопсуздук боюнча адис
• «акылдуу материалдарынын» проектилөөчүсү
• Глазир
• Рециклинг-технолог
• Нанотехнологиялык материалдарынын проектилөөчүсү
• Композиттик материалдарынын тутмдуу инженери

Робототехника менен машинакурулуш

• Үй роботторунун проектилөөчүсү
• Медициналык роботторунун проектилөөчүсү
• Роботторду башкаруу боюнча нейроинтерфейстеринин проектилөөчүсү
• Балдар робототехникасынын проектилөөчүсү
• Инженер-композитчик
• Эргономист-проектилөөчүсү
• Коп функиялуу робототехникалык комплекстеринин оператору

Энерготармактар жана энергоколдонууну башкаруу:

• Электр толтургучу
• Энергияны колдонуу тутумдарынын иштеп чыгуучусу
• Интеллектуалдык энерготармактарынын тутумдук инженери
• Энергоаудитор
• Бөлүштүрүлгөн энергетиканы көзөмөлдөөчү
• Энергетикалык рынокторунун маркетологу

Айыл-чарба:

• Агроном-экономист
• Айыл-чарба экологу
• Автоматташтырылган айыл-чарба техникасынын оператору
• Сити-фермер
• ГМО-агроному
• Агроинформатик/агрокибернетик