Жарыяланган
2025-08-10, 13:00Өткөн жуманын акыркы соода күнүндө Кыргыз фондулук биржасында “Линия Права Уран” компаниясынын акциялары менен келишим түзүлдү. Алгач караганда кадимки эле соодадай көрүнүшү мүмкүн, бирок бул компания Жалал-Абад облусундагы алтын кенин чалгындоого эки лицензияга ээ. Акыркы беш жыл ичинде компания бул лицензияларды сактап калуу үчүн туруктуу төлөмдөрдү жүргүзүп келген.
3-октябрдагы экинчи рынокто “Линия Права Уран” ачык акционердик коомунун 10,5 миң жөнөкөй акциясы сатылды. Бир акциянын баасы 5 миң 413,57 сомду түздү. Келишимдин жалпы суммасы 56,8 миллион сом же болжол менен 650 миң доллар болду. Бул акциялардын бүтүндөй пакети бир эле адам тарабынан сатып алынды.
Компания рыноктогу ири оюнчулардын катарына кирбейт: анын инвесторлор үчүн ачык отчеттору да, жүгүртүүдө турган акциялардын көлөмү тууралуу маалыматтары да жок. Кыргыз фондулук биржасына жөнөтүлгөн суроо натыйжа берген жок. Андан түшүндүрүшкөндөй, аларда компаниялар баалуу кагаздарын жайгаштырган учурда гана берилген маалымат бар, ал эми сатып алуучулар же акциялардын түзүмү тууралуу маалымат жок.
Ошол эле учурда биржанын сайтында жарыяланган архивдик маалыматтарга ылайык, “Линия Права Уран” компаниясынын жүгүртүүдө 14 миң акциясы болгон. Эгерде ошол учурдан бери капиталдын түзүмү өзгөрбөсө, анда учурдагы келишим контролдук пакетти - компаниянын акцияларынын 75% бир ээге өткөрүп берүүнү билдирет.
Кошумча маалыматтарды тактоо мүмкүн болгон жок. Расмий түрдө компаниянын биржадагы профилинде байланыш маалыматтары көрсөтүлгөн, бирок алар пайдасыз болуп чыкты. Көрсөтүлгөн телефон номерин учурда Жогорку сот колдонуп жатат.
“Линия Права Уран” компаниясы 2002-жылы түзүлгөн, андан кийин 2007-жылы кайра каттоодон өткөн. Уставдык документтерде компания чалгындоо казуу иштерине адистешкени көрсөтүлгөн. 2017-жылдан тарта компания Жалал-Абад облусунун Чаткал районундагы туруктуу жана алгачкы алтын кендерин чалгындоого лицензияларга ээ.
2020-жылдан бери компаниянын ишмердүүлүгү негизинен лицензияларды сактоо үчүн төлөмдөрдү жүргүзүүгө гана байланыштуу болду. “Ачык бюджет” порталынын маалыматы боюнча, беш жыл ичинде бюджетке дээрлик 30 миллион сом - орто жылдык курс боюнча болжол менен 338 миң доллар которулган. Бул каражаттын негизги бөлүгү лицензиянын күчүн жоготпошу үчүн милдеттүү регулярдуу төлөмдөргө туура келген.
“Лицензияларга ээ болгон бардык компаниялар аларды сактоо үчүн төлөм жүргүзүүгө милдеттүү. Исключение катары кен казууга киришкен жана белгиленген иштердин көлөмүнө ылайык пландын аткарылышын камсыз кылган компаниялар каралат. Бул план долбоордук документтерге негизделет жана жыл сайын отчетто тастыкталат. Геологиялык чалгындоо лицензиясына келсек, “Линия Права Уран” компаниясы ушундай лицензияларга ээ болгондуктан, алым квартал сайын төлөнүп турат”, - деп түшүндүрдү “Акчабарга” Жаратылыш ресурстар министрлигинин Кыргыз геологиялык кызматы. Алар белгилеп кеткендей, бул этапта компаниялар адатта активдүү экономикалык ишмердүүлүк жүргүзүшпөйт.
Чындыгында 2020-жылы компания бюджетке дээрлик 700 миң сом которгон. 2,1 миң сомду таштандыларды чыгаруу жана мүлк салыгы үчүн төлөсө, калган сумма Ала-Бука районундагы туруктуу алтын үчүн №5492 лицензиясын жана Жалал-Абад облусунун Чаткал районундагы алгачкы (россыпное) алтын үчүн №5493 лицензиясын сактоо үчүн төлөм болгон.
Абал 2024-жылдын аягында гана өзгөргөн. Анда отчеттук документтерге эмгек акы фонду киргизилген - болжол менен 2 миллион сом, бул тармактык орточо айлык акы менен үч кызматкерди камсыз кылууга жетет (2024-жылы орточо айлык 57,9 миң сомду түзгөн).
Салыктык отчетторго ылайык, 2025-жылы компаниянын эмгек акы фонду болжол менен 3,5-4 эсе өскөн. Бул факт бир жагынан компаниянын акыры активдүү ишмердүүлүк фазасына өткөнүн көрсөтүшү мүмкүн, экинчи жагынан, бул аны сатуу алдында активдин баасына байланыштуу стратегиясынын гана бир бөлүгү болушу ыктымал.
650 миң долларга акция пакетин ким сатып алганы азырынча белгисиз. Мыйзамга ылайык, компанияда үч физикалык жактын негиздөөчүсү катары катталган, бирок алардын аттары документте ачылган эмес. Юстиция министрлиги мурда үч жеке уюштуруучунун тизмесин көрсөткөнү менен алардын аты-жөнү документте айтылган эмес. Компаниянын директору катары Эмил Осмонбетов көрсөтүлгөн. Белгилүү болгондой, компания чет элдик капитал менен түзүлгөн, бирок анын келип чыгышын аныктоо мүмкүн болгон жок.
