Кыргызстандын экономикасында чет өлкөдөн акча которуулардун орду чоң. Кыргызстандык миңдеген мигранттар чет өлкөдөн акча жөнөтүп, үй-бүлөсүнө жардам берүүдө. Акча которуулар стратегиялык мүнөзгө ээ деп айтууга болот.

Акыркы тогуз айдын статистикасына ылайык, коммерциялык банктардын отчетунан белгилүү болгондой, жеке адамдар Кыргызстанга 125 млрд 470,4 млн сом которгон. Анын ичинен үстүбүздөгү жылдын июль-сентябрь айларында 43 млрд 950,8 млн сом которулган. Бул жерде трансферттердин көлөмү 2022-жылдын ушул мезгилине салыштырмалуу дээрлик 26 млрд сомго же 37,1%га азайгандыгын айтууга болот. Быйылкы жылдын тогуз айын өткөн жылдын тогуз айына салыштырсак, акча которуулар 197,6 млрд сомдон 36,5%га кыскарган.

Кыргызстанга которулган акчалардын көлөмү өлкөнүн бардык аймактарында кыскарган. Антсе да, быйыл жыл башында өлкө ичинде Бишкектен башка бардык аймакта (-4,1%) акча которуулардын жалпы көлөмү көбөйгөн. Эң байкаларлык өсүш Талас (2023-жылдын үчүнчү чейрегинен 2023-жылдын биринчи кварталына карата +88,4%), Ысык-Көл (+53,9%) жана Баткен (+33,1%) облустарында белгиленди.

Ошол эле учурда, бул аймактарга акча которуулардын олуттуу өсүшүнө карабастан, алар чет өлкөдөн которулган акчанын көлөмү боюнча төмөн. Которулган акчалардын басымдуу бөлүгү, 60%дан ашыгы (78,3 млрд сом) Бишкек жана Ош облусуна туура келген.

Тогуз айда борборго 41 млрд 187,6 млн сом которулса, Ош облусуна 37 млрд 142,5 млн сом которулган. Белгилей кетсек, келип түшкөн акча которуулардын көлөмү боюнча Бишкек шаары алдыда. Эгерде транзакциялардын саны жөнүндө айта турган болсок, акча көбүнчө Ош жана Жалал-Абад облустарына жөнөтүлгөн. Бирок бул аймактарга акча которуунун орточо суммасы Бишкекке караганда төмөн болгондуктан, 37 миң 662 сом, жалпы сумма аз.

Салыштыруу үчүн, Ош облусуна орточо которуу 20 миң 53 сомго, Жалал-Абад облусуна 19 миң 179 сомго барабар. Бишкек менен айырмасы эки эсе болууда.

Ошол эле учурда, жыл ичинде көпчүлүк аймактарга жана Бишкекке акча которуунун орточо көлөмү өскөн. Төмөндөө Баткен (1 миң 165 сомго аз), Жалал-Абад (1 миң 214 сомго аз) жана Ош (452 ​​сомго аз) облустарында гана катталган.

Кыргызстандын ар бир аймагы үчүн акча которуулар канчалык маанилүү экени киреше менен жеке адамдардын кичи мекенине которгон акчасынын көлөмүн салыштырганда айкын көрүнүп турат. Чүй жана Нарын облустарында гана калктын кирешеси жогору. Калгандарынын бардыгында, ал тургай Бишкекте да акча которуулар киреше бөлүгүнөн бир нече эсе жогору.

Эгерде бул көрсөткүчкө гана көңүл бура турган болсок, анда Ош жана Баткен облустарынын бакубаттуулугу эң көп Кыргызстанга акча которуулардан көз каранды, анда акча которуулар киреше бөлүгүнөн тиешелүүлүгүнө жараша 12,2 эсеге жана 8,1 эсеге көп.

Айта кетсек, Кыргызстанга акча которуулардын негизги булагы биздин эмгек мигранттары. Алардын көбү Орусияда иштегенин эске алсак, эң көп акча ошол жактан которулат, ал которулган каражаттын жалпы суммасынын 90,76%ын түзөт. Экинчи орунда КМШдан тышкаркы өлкөлөр турат, быйылкы жылдын башынан бери ал жактан Кыргызстанга 115,1 млн доллар жөнөтүлгөн, анын ичинен эң көп сумма АКШдан, 34,9 млн доллар жөнөтүлгөн.