Жарыяланган
2025-25-12, 11:00Кыргызстандын банк секторунда убакыт өткөн сайын жөн гана сандык көрсөткүч бойдон калбай, ишеним деңгээлин сактап, экономикалык жараяндарга катышууну жана региондордо да иштөөнү тынымсыз улантып жаткан жагдайлар бар. Ушул контекстте “Айыл Банк” көп жылдан бери өлкөдөгү эң туруктуу жана ири каржылык институттардын бири болуп келе жатат.
Акыркы үч жылдын ичинде банк таза пайда, депозиттик жана кредиттик портфелдер боюнча алдыңкы позицияларын сактап келет.
Өткөн жылдын жыйынтыгы менен таза пайда 7,28 млрд сомду түзгөн, ал эми быйылкы жылдын 1-декабрына карата бул көрсөткүч 7,83 млрд сомго жетти. Мындай динамика банктын тең салмакталган стратегиясын жана өзгөрүп турган экономикалык шарттарда да натыйжалуулукту сактоо жөндөмүн далилдейт.
Жыл аягына чейин бул көрсөткүч 8,2 млрд сомго чейин өсөт деп болжолдонууда.
Ушундай эле көрүнүш депозиттик портфель боюнча да байкалууда. Анын өсүшү 2024-жылы 119,19 млрд сомго, ал эми декабрдын башына карата 151,79 млрд сомго жеткени өлкө боюнча кеңири кардарлык база эсебинен камсыздалууда. Рынок үчүн бул калктын жана бизнестин ишениминин, ошондой эле банктын ресурстук базасынын туруктуулугунун көрсөткүчтөрүнүн бири болуп саналат.
Банктын кредиттик портфели 2024-жылы 50,5 млрд сомдон ашып, “Айыл Банктын” ишканаларды, кичи жана орто бизнести, айыл чарбасын жана калкты кредиттөө процесстерине активдүү катышып жатканын чагылдырат. 2025-жылы да кредит берүүнүн өсүшү байкалууда. Быйылкы жылдын 1-декабрына карата кредиттик портфель 78,36 млрд сомду түзүп, туруктуу түрдө көбөйүп жатат.
“Айыл Банк” каржылык көрсөткүчтөр боюнча туруктуу түрдө лидерлик позицияны сактап келет. Маселен, ушул жылдын ноябрь айынын аягында банктын активдери 199 млрд 533 млн 358 миң сомду түзгөн. Өткөн жылдын ушул эле мезгилинде бул сумма 155 млрд 593 млн 528 миң сом болсо, 2023-жылдын 11 айынын жыйынтыгында 107 млрд 571 млн 207 миң сом болгон.
Кардарлардын эсептери жана депозиттери да банктын туруктуулугун жана кардарлардын ишенимин айкын көрсөтүп турат. Быйылкы жылдын ноябрь айынын соңунда кардарлардын учурдагы эсептери жана депозиттеринин жалпы суммасы 151 млрд 791 млн 856 миң сомду түздү. Өткөн жылдын 11 айында бул көрсөткүч 118 млрд 51 млн 449 миң сом болгон, ал эми 2023-жылдын аягында 77 млрд 430 млн 60 миң сомду түзгөн.
2022-жылы “Айыл Банк” Улуттук банктан ислам каржылоо принциптерине ылайык иштөөгө укук берген лицензия алган. Азыркы учурда банк үч негизги продуктуну активдүү өнүктүрүүдө: мурабаха (каржылоо), мудараба (депозиттер) жана иджара мунтахийя биттамлик (атайын техниканы лизингге берүү). Бул багыт кардарлар базасын кеңейтүүгө, анын ичинде пайызсыз жана диний принциптерге шайкеш келген каржылык продуктуларды тандаган жарандардын эсебинен да шарт түзүүдө.
Ислам каржылоо принциптерине ылайык эсептелген кечиктирилген пайда быйылкы жылдын 11 айында 2 млрд 692 млн 541 миң сомду түздү. Өткөн жылдын ушул эле мезгилинде бул 192 млн 109 миң сом болгон.
Портфелдин 2024-жылы 2,45 млрд сомдон 2025-жылдын 1-декабрына карата 7,14 млрд сомго чейин өсүшү кардарлардын альтернативдүү каржылык инструменттерге болгон кызыгуусу артып жатканын билдирет.
Ошентип, “Айыл Банктын” ролу кадимки коммерциялык кредиттөө чегинен ашып түштү. Кеңири регионалдык тармак жана мамлекеттик программаларга катышуу банкка мамлекеттик чечимдер менен жер-жерлердеги реалдуу экономика ортосунда байланыштыруучу көпүрө болууга мүмкүндүк берет. Бул “Айыл Банкты” мамлекеттик экономикалык саясатты ишке ашыруудагы, айрыкча, каржылык кызматтарга жеткиликтүүлүк туруктуу өнүгүүгө жана социалдык-экономикалык туруктуулукка түздөн-түз таасир тийгизген аймактарда негизги инструменттердин бирине айландырат. Банк аркылуу мамлекеттик программалар кеңири аудиторияга - агрардык секторго, кичи бизнеске, социалдык колдоого жана инфраструктурага чейин жетүүдө.
2025-жылдын башынан тартып 1-декабрга чейин “Айыл Банк” мамлекеттик программалардын алкагында жалпы суммасы 5 млрд 866 млн сомдон ашык 5 миңден көп жеңилдетилген кредитти каржылады.
Айтмакчы, “Айыл Банк” башында айыл аймактарын колдоого багытталган өнүктүрүү институту катары түзүлгөн. 1996-жылы КР өкмөтүнүн жана Дүйнөлүк банктын колдоосу менен негизделгенден бери банктын негизги милдети фермерлерди жана айыл чарба өндүрүүчүлөрүн жеткиликтүү жана узак мөөнөттүү каржылык ресурстар менен камсыз кылуу болгон.
Банк алгач Кыргызстандын айыл чарба каржылык корпорациясы формасында иштеген. Ал эми 2006-жылы агрардык сектордун стратегикалык ролун жана айыл тургундары үчүн кызматтар спектрин кеңейтүү зарылдыгын эске алуунун негизинде “Айыл Банк” түзүлгөн.
Бүгүнкү күндө банк айыл чарбасын, кичи жана орто бизнести колдогон мамлекеттик программаларга активдүү катышып, социалдык мааниге ээ долбоорлорду каржылоодо жана ушул аркылуу региондордун туруктуу өнүгүшүнө жана калктын жашоо сапатын жогорулатууга түз салым кошууда.
Азыр “Айыл Банк” өлкөнүн алдыңкы каржылык институттарынын бири болуп эсептелет. Ал толугу менен эл аралык стандарттарга жооп берип, туруктуу өсүштү, жогорку ишенимдүүлүктү жана динамикалуу өнүгүүнү көрсөтүп келет.
Улуттук банктын маалыматы боюнча, “Айыл Банк” банктын филиалдык тармактары өлкөнүн эң өнүккөн ТОП-3 алдыңкы банктарынын катарына кирет.
Азыр банктын регионалдык тармагына башкы кеңсе, 40 филиал, 58 сактык-касса бөлүмү, 28 көчмө касса, 26 эсептешүү-төлөм пункту жана 10 чакан офис кирет. Жалпысынан өлкө боюнча 164 тейлөө пункту бар, бул каржылык жеткиликтүүлүктү дээрлик бардык региондордо камсыз кылат.
Келерки эки жылда регионалдык тармактын натыйжалуулугун жогорулатуу боюнча комплекстүү иштер пландалууда. Бул бөлүмдөрдүн кирешелүүлүгүн өсүрүү, операциялык чыгымдарды оптималдаштыруу жана этап-этабы менен пайдасыз пункттарды кыскартуу маселелерин камтыйт.
Айтмакчы, Элдик курултайдын жыйынтыгы жана Баткен облусунун тургундарынын өтүнүчүн эске алуу менен Кадамжай районуна караштуу Какыр айылында сактык касса ачылган, учурда ал болжол менен 50 миң адамга, Үч-Коргон жана Масалиев айылдарынын тургундарына кызмат көрсөтүүдө.
Ошондой эле Ак-Татыр айылында сактык касса ачуу процесси жүрүп жатат, ал Ак-Татыр, Ак-Сай жана Самаркандек айылдарынын болжол менен 32 миң тургунун тейлейт.
В 2025–2026 годах ОАО «Айыл Банк» последовательно реализует масштабную программу цифровизации, направленную на упрощение доступа к финансовым и государственным услугам для населения, предпринимателей и бизнеса.
Физикалык тармак менен катар банк санариптик каналдарды да өнүктүрүүдө. Жеке адамдар жана ишкерлер үчүн мобилдик тиркемелер, интернет-банкинг жана биллинг платформасы бирдиктүү экосистеманы түзүп, мамлекеттик сервистер менен интеграцияланган. Көпчүлүк региондогу кардарлар үчүн санариптик чечимдер каржылык жана административдик кызматтарга жетүү үчүн кошумча курал болуп кызмат кылат.
2025-2026-жылдарда “Айыл Банк” калкка, ишкерлерге жана бизнеске каржылык жана мамлекеттик кызматтарга жетүүнү жөнөкөйлөтүүгө багытталган масштабдуу санариптештирүү программасын катар-катар менен жүзөгө ашырат.
Негизги багыттардын бири банктын кызматтарын улуттук платформалар жана мамлекеттик реестрлер менен интеграциялоо болду, бул кардарларга көпчүлүк каржылык жана административдик маселелерди онлайн форматта, офиске барбастан чечүүгө мүмкүнчүлүк берет.
Эң көп суроо-талапка ээ санариптик продуктулардын бири жеке ишкерлер үчүн түзүлгөн “Береке 2.0.” мобилдик тиркемеси. Ал банктын операцияларын жүргүзүүгө, салыктарды жана мамлекеттик кызматтарды төлөөгө, ошондой эле аналитика жана отчеттуулук алууга шарт түзөт. Бүгүнкү күндө бул мобилдик тиркемени 40 миңден ашык кардар колдонууда.
ABank мобилдик тиркемеси жеке адамдар үчүн универсалдуу дистанциялык банкинг куралы катары динамикалуу өнүгүүдө. Колдонуучуларга алыстан идентификациядан өтүү, эсептерди жана карталарды онлайн ачуу, котормолорду жүргүзүү, коммуналдык жана мамлекеттик кызматтарды төлөө, кредиттерди алуу, ошондой эле автотекшерүүлөр жана камсыздандыруу кызматтарын колдонуу мүмкүнчүлүктөрү жеткиликтүү. Мындан тышкары, тиркеме үзгүлтүксүз жаңыртылып, жаңы функционалдык мүмкүнчүлүктөр менен толукталып турат.
Ушул жылдын июль айынын аягында банк ABilling биллинг платформасын ишке киргизди, ал мамлекеттик жана коммерциялык уюмдар үчүн төлөмдөрдү кабыл алуу жана иштетүү мүмкүнчүлүгүн камсыз кылат. Системага буга чейин 1 миңден ашык мамлекеттик жана жеке мекемелер туташкан, ал эми жалпы операциялардын саны 11 млндон ашты.
“Айыл Банктын” санариптик экосистемасынын өзгөчө элементи катары ZERO бөлүп төлөө системасы болду.
ZERO - бул мобилдик тиркеме форматындагы заманбап санариптик продукт, кардарларга банктын өнөктөш тармагындагы товарларды пайызсыз, комиссиясыз жана кошумча төлөмдөрсүз бөлүп төлөө менен сатып алууга мүмкүндүк берет. Бул кызмат кардарларга финансылык жүктү көбөйтпөстөн, товарлардын жана кызмат көрсөтүүлөрдүн жеткиликтүүлүгүн жогорулатууга багытталган.
Программа расмий түрдө 2025-жылдын 5-февралында ишке киргизилгенине карабастан, салыштырмалуу кыска убакыт ичинде ZERO кардарлардын чоң кызыгуусун жаратты. Бул сервистин иштөө көрсөткүчтөрү менен тастыкталат. Алсак, старттан тартып декабрга чейин 80 миңден ашык бөлүп төлөө линиялары ачылган, алардын 67 миңден көбү активдүү. ZERO банктын санариптик инфраструктурасын органикалык толуктап, алыстан керектөөчү каржылоонун мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтет жана “Айыл Банктын” жеткиликтүү жана технологиялык каржылык чечимдерди өнүктүрүүгө болгон жалпы багытын чагылдырат.
Жакында “Элкарт” улуттук төлөм системасы өзбекстандык HUMO менен системалар аралык интеграцияны аяктап, эки өлкөнүн ортосунда толук кандуу өз ара эквайрингди ишке киргизди. Бул процессте “Айыл Банк” эсептешүүчү банк болуп калды. Бул HUMO карталарынын ээлери “Айыл Банктын” терминалдары жана банкоматтарын колдонуп, сатып алууларды төлөп же акча алуу мүмкүнчүлүгүнө ээ экенин билдирет. Ал эми “Айыл Банктын” картасынын ээлери болсо Өзбекстанда HUMO тармагын колдонсо болот.
Банктын роботтоштурулган автоматташтыруу программасынын алкагында роботтоштурулган автоматташтыруу элементтери ишке ашырылып, ал болжол менен 10 миң саат жумуш убактысын үнөмдөөгө мүмкүндүк берди. "Abai" ички чат-боту учурда тесттик режимде иштеп жатат.
Ошондой эле, Айыл Банк юань менен эсептешүүлөрдү кеңейтүү үчүн CIPS системасына туташуу боюнча кытайлык өнөктөштөр менен иштешип, эл аралык капитал рынокторуна чыгып, баалуу металлдар менен бүтүмдөрдү жүргүзүүгө лицензия алып, корпоративдик кызматтарды активдүү өнүктүрүүдө. Банктын келечекке көптөгөн пландары бар жана ал ислам карталарын чыгарууну дээрлик аяктап калды, аларды кардарларга 2026-жылдан баштап сунуштай алат.
Банктын финансылык көрсөткүчтөрүнүн, аймактык катышуусунун масштабынын жана санариптик өнүгүү темпинин айкалышы “Айыл Банкты” жөн гана ири банк катары эмес, системалуу түрдө маанилүү өнүктүрүү институту катары кароого мүмкүндүк берет. Анын туруктуу өсүшүнө белгилүү бир сегменттерге көңүл буруу менен эмес, тескерисинче, аймактардагы катышуусу, мамлекеттик программаларга активдүү катышуусу жана ырааттуу санариптештирүү аркылуу жетишилет. Натыйжада, банк өкмөттүн чечимдери, бизнес жана коомчулуктун ортосундагы инфраструктуралык байланыштыруучу болуп кызмат кылат, өлкөнүн социалдык-экономикалык туруктуулугуна түздөн-түз таасир этүүчү каржылоого жана кызматтарга жетүүнү камсыз кылат.
